Δημοσιεύτηκε στις 19 Οκτωβρίου 2008
Εφιάλτες του παρελθόντος πρόκειται να ξαναζωντανέψουν στις φυλακές όλης της χώρας στις 30 Οκτωβρίου. Σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθούν τα 45 αιτήματα που κοινοποίησαν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, οι κρατούμενοι μαζικά απειλούν ότι θα προχωρήσουν σε απεργία πείνας, αποχή από τις εργασίες τους και προσφυγή στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο.
ρεπορτάζ: Παυλίνα Εξαδακτύλου, Αλέξανδρος Σαλαμές
Ανθρώπινες κονσέρβες, κελιά στα οποία στοιβάζονται ακόμη και ανά δώδεκα οι κρατούμενοι, ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής με ποντίκια να κυκλοφορούν σε κελιά και διαδρόμους, άνθρωποι απομονωμένοι από τον κοινωνικό ιστό, άνθρωποι που βρίσκονται νεκροί μια μέρα στο κελί τους. Αιτήματα για τις συνθήκες ζωής και τις υποδομές, τις άδειες, τις εναλλακτικές ποινές, τα επισκεπτήρια και άλλα σημαντικά ζητήματα κοινοποίησαν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης οι επιτροπές κρατουμένων από όλα σχεδόν τα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας, με κεντρικό άξονα τον εξανθρωπισμό ενός σωφρονιστικού συστήματος που καταπατά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και παραβιάζει κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πανελλαδική απεργία πείνας, προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποχή από κάθε δραστηριότητα η άμεση απάντηση των κρατουμένων μετά τις 30 Οκτώβρη, στην περίπτωση που δεν ξεκινήσει διάλογος με την Πολιτεία για την ικανοποίηση έστω κάποιων από τα 45 αιτήματα του ψηφίσματός τους.
Λιγότερο από ένα τετραγωνικό μέτρο για κάθε κρατούμενο
Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των κρατουμένων είναι ο υπερσυνωστισμός στα κελιά καθώς σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αυτήν τη στιγμή στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας κρατούνται 11.500 άτομα ενώ ο συνολικός αριθμός θέσεων δεν ξεπερνά τις 7.500. Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων, ένα κινηματικού τύπου εγχείρημα που ξεκίνησε το Μάιο του 2006, με αφορμή τον θάνατο τεσσάρων κρατουμένων στο κελί 80 του Κορυδαλλού, συμπορεύεται με το ψήφισμα των κρατουμένων και θέλοντας να τονίσει τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής στις φυλακές, κάνει λόγο για 377 νεκρούς κρατούμενους την τελευταία δεκαετία, με 52 από αυτούς να έχουν χάσει τη ζωή τους μέσα στο 2007. Βρεθήκαμε στα γραφεία της Πρωτοβουλίας στη Φιλίππου και μιλήσαμε με τον κ. Νίκο Γκλαρνέτατζη, εκπαιδευτικό και μέλος της Πρωτοβουλίας. «Το μεγάλο πρόβλημα ξεκινά από την υπερποινικοποίηση. Οι ποινές είναι ιδιαίτερα μεγάλες και αν το δούμε χρονικά, αυτό ξεκινάει από το σκάνδαλο με το παραδικαστικό. Η πρώτη επιλογή ήταν να αυξήσουν τις ποινές κι δημιουργήθηκε έτσι ένας πολύ μεγάλος αριθμός φυλακισμένων και υποδίκων. Φανταστείτε ότι οι φυλακές που υπάρχουν σήμερα είναι κατασκευασμένες για 7.500 άτομα και ο πληθυσμός τους είναι διπλάσιος, όπως μαρτυρούν και τα στοιχεία του Υπουργείου. Ο αριθμός βέβαια που δίνουν οι κρατούμενοι ξεπερνά τις 15.000. Τώρα σε ότι αφορά τις φυλακές των μεγάλων πόλεων όπως είναι ο Κορυδαλλός και τα Διαβατά, ο πληθυσμός είναι υπερτριπλάσιος. Σε ένα κελί που με το ζόρι μπορούν να ζήσουν δυο άνθρωποι, η επίσημη εκδοχή είναι πως χωρούν έξι και στην πραγματικότητα ζουν πάνω από δέκα. Στα Διαβατά τα κελιά από 6 έφτασαν να γίνουν 12, αντιστοιχεί όπως καταλαβαίνετε κάτι λιγότερο από ένα τετραγωνικό μέτρο στον καθένα».
Σύγχρονο Αβατο
Τα ημερομίσθια μέσα στις φυλακές αποτελούν για πολλούς κρατουμένους μοναδική πηγή εσόδων τόσο γι' αυτούς όσο και τις οικογένειες τους. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι Πατρών σε σειρά ερωτημάτων που απέστειλαν στον “AτK”, αφήνουν το συγκεκριμένο ζήτημα να αιωρείται. «Γιατί όλο οι ίδιοι και ίδιοι είναι οι κρατούμενοι που κάνουν μεροκάματα, ενώ υπάρχουν άλλοι που περιμένουν μήνες να πάρουν σειρά και ας έχουν λιγοστούς μήνες για να αποφυλακισθούν;» αναρωτιούνται ενισχύοντας την πεποίθηση της θέσης της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων πως οι φυλακές έχουν μετατραπεί σε σύγχρονα άβατα. «Μετά το Αγιο Ορος, οι φυλακές είναι το μόνο άβατο. Δεν υπάρχει κανένας κοινωνικός έλεγχος. Σκεφθείτε πως ο δικηγορικός σύλλογος, ένας επίσημος συνομιλητής του κράτους, δε μπορεί να μπει μέσα. Οι φυλακές είναι άβατα, όπου ασκείται ανεξέλεγκτη εξουσία η οποία εξελίσσεται σε αυθαιρεσία. Δεκάδες είναι οι καταγγελίες κρατουμένων για βία που έχουν υποστεί από φύλακες και δεκάδες οι καταγγελίες για αυθαίρετες επιλογές ως προς το ποιός θα πάρει τα ημερομίσθια ή την άδεια. Ο συνεργάσιμος θα πάρει περισσότερες άδειες σε αντίθεση με αυτόν που δεν έχει τα μέσα. Οι κρατούμενοι ζητούν το αυτονόητο. Να σπάσει αυτό το αδιανόητο και επικίνδυνο άβατο», όπως δηλώνει ο κ. Γκλαρνέτατζης.
Απάνθρωπα εκσυγχρονισμένες οι καινούριες φυλακές
Εξι με επτά ώρες από την Αθήνα απέχουν οι φυλακές του Μαλανδρίνου, οι οποίες, σύμφωνα με την Πρωτοβουλία, φτιάχτηκαν με βάση τη λογική του κράτους που αντί να επιδιώκει να έχει λιγότερους κρατούμενους, χτίζει απλά νέες φυλακές. «Το κράτος ισχυρίζεται πως δεν έχει χρήματα για να βελτιώσει το σωφρονιστικό σύστημα αλλά βλέπουμε ότι υπάρχουν χρήματα για να χτίζονται νέες φυλακές. Ακόμη κι αν οι εγκαταστάσεις αυτών των φυλακών είναι σύγχρονες, είναι δεδομένο πως σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα φθαρούν. Σ' αυτές τις νέες φυλακές, όπως είναι για παράδειγμα του Μαλανδρίνου, τα συστήματα ασφαλείας είναι απάνθρωπα, η αίσθηση της απομόνωσης είναι ακόμη μεγαλύτερη και τεμαχίζεται η δυνατότητα του κρατούμενου να βρεθεί ακόμη και με τους άλλους φυλακισμένους. Ετσι εξηγείται και ο υπερπληθυσμός Κορυδαλλού και Διαβατών. Ποιός θέλει να βρίσκεται τόσο μακριά από συγγενείς και φίλους και ποιός δικηγόρος θα πάει σε μια απομακρυσμένη φυλακή να επισκεφθεί τον πελάτη του; Και ας μην ξεχνάμε πως η απειλή της μεταγωγής σε απομακρυσμένες φυλακές αποτελεί μια παράλληλη ποινή για τους κρατούμενους. Λειτουργεί η λογική "αν δεν κάτσεις φρόνιμα, θα σε πάμε στις Φυλακές της Κω", για παράδειγμα».
Εκκληση των σωφρονιστικών υπαλλήλων Πάτρας
Πρόσφατα οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι της Κλειστής Φυλακής Πατρών έκαναν έκκληση συμπαράστασης και ανθρωπισμού, όπως λένε οι ίδιοι, μέσα από μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική για τις συνθήκες διαβίωσης στη φυλακή, επιστολή. Στην επιστολή αυτή αποκαλύπτουν πως οι κρατούμενοι στοιβάζονται ανά 11 ή 12 σε χώρους για 5 άτομα, πως δίνεται ένα ρολό τουαλέτας ανά κρατούμενο για έναν ολόκληρο μήνα, πως οι κοινόχρηστοι χώροι δεν πλένονται ποτέ με αποτέλεσμα να υπάρχει μια αφόρητη δυσωδία. «Ούτε στα πιο βρώμικα βουστάσια δεν υπάρχει αυτή η βρώμα. Οι ακαθαρσίες έχουν κολλήσει στα προαύλια, συνεπεία της μη ύπαρξης ούτε ενός κάδου για απορρίματα, που σε συνδυασμό είτε με υψηλές θερμοκρασίες, είτε με συνεχή υγρασία, είναι ικανές να προκαλέσουν ακόμη και επιδημίες», λένε χαρακτηριστικά στην επιστολή και συνεχίζουν: «Ως εργαζόμενοι είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε κυριολεκτικά "σλάλομ" ανάμεσα σε σάπια φαγητά, σκουλήκια, ποντίκια και κολλημένες ακαθαρσίες μηνών, πατώντας πάνω σ' ένα μαύρο ζελέ βρωμιάς».
Νίκος Παρασκευόπουλος, καθηγητής Ποινικού Δικαίου Νομικής ΑΠΘ
Πώς σχολιάζετε τα αιτήματα των κρατουμένων από το σύνολο σχεδόν των ελληνικών φυλακών;
Τα περισσότερα από αυτά φαίνονται βάσιμα. Οι συνθήκες στις περισσότερες από τις ελληνικές φυλακές είναι χειρότερες από αυτές που προβλέπονται στους θεσμούς, είναι συνθήκες που δε δικαιολογούνται από τον πολιτισμό μας. Το κυριότερο πρόβλημα βέβαια είναι ο υπερβολικός πληθυσμός των κρατουμένων, ωστόσο υπάρχουν και άλλα ζητήματα όπως η έλλειψη χώρων και προσωπικού για οργανωμένες δραστηριότητες και απασχολήσεις μέσα στη φυλακή. Επιπλέον, το αίτημα του χρόνου για την προσωρινή απόλυση των κρατουμένων ώστε να μην υπάρχουν εξαιρέσεις για ειδικές κατηγορίες εγκλημάτων και μάλιστα για εκείνα που αφορούν σε ναρκωτικά είναι απόλυτα δικαιολογημένο.
Τα στοιχεία δείχνουν πως οι μισοί σχεδόν από τους κρατούμενους στις ελληνικές φυλακές είναι εξαρτημένοι από ναρκωτικές ουσίες.
Πρέπει να συμπληρώσω πως αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα του σωφρονιστικού συστήματος. Ο συνολικός αριθμός των κρατουμένων φτάνει σήμερα στις 11.500, χωρίς να υπολογίσουμε εκείνους που μετακινούνται από κρατητήριο σε κρατητήριο. Ο αριθμός λοιπόν των κρατουμένων λόγω ναρκωτικών υπερβαίνει το 50% και αυτό προκύπτει ως εξής: οι άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι είναι λίγο πιο κάτω από το 50% αλλά εξαρτημένοι είναι επίσης και δράστες οι οποίοι καταδικάστηκαν για άλλες πράξεις όπως κλοπές, ληστείες, σωματικές βλάβες κλπ. Ετσι ο πραγματικός αριθμός όπως καταλαβαίνετε μεγαλώνει. Εννοείται φυσικά πως οι συνθήκες της φυλακής είναι τελείως ακατάλληλες για όσους είναι εξαρτημένοι εαν δεν τους προσφερθούν κάποιες ειδικές υπηρεσίες.
Κάποια από αιτήματα αφορούν στην εφαρμογή εναλλακτικών ποινών όπως για παράδειγμα η ημιελεύθερη διαβίωση ή η κοινωφελής εργασία χωρίς την προϋπόθεση της φυλάκισης για όλα τα πλημμελήματα.
Εναλλακτικές ποινές χρειάζονται και κυρίως για όσους είναι εξαρτημένοι. Αλλωστε η νομοθεσία μας είναι κάπως ευέλικτη για αυτούς αφού προβλέπει ένα διάστημα κράτησης σε κοινές συνθήκες και μετά τη δυνατότητα ν' ακολουθήσουν κάποια ιδιαίτερα θεραπευτικά μέτρα ή να απολυθούν νωρίτερα. Υπάρχει όμως παρόλα αυτά ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Το πρόβλημα αυτό έγκειται στο γεγονός ότι οι εξαρτημένοι από ναρκωτικά καταδικάζονται χωρίς να τους αναγνωριστεί από το δικαστήριο ότι είναι εξαρτημένοι. Αυτό αφενός δυσκολεύει την εφαρμογή των θεραπευτικών και εναλλακτικών μέτρων και αφετέρου επιμηκύνει το χρόνο παραμονής στις φυλακές, αφού εαν δεν αναγνωριστούν ως εξαρτημένοι, οι πράξεις τους χαρακτηρίζονται ως κακουργήματα και επιμηκύνεται ο χρόνος μέχρι τη δυνατότητα απόλυσης υπό όρους.
Πώς θα χαρακτηρίζατε σε γενικές γραμμές το ισχύον σωφρονιστικό σύστημα;
Δε μπορούμε να μην δεχθούμε πως στο σύνολό του είναι προβληματικό και χρειάζεται τομές. Σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα ξεκινά από την απονομή της ποινικής δικαιοσύνης. Αν μειωνόταν ο αριθμός των κρατουμένων, το πρόβλημα των συνθηκών θα βελτιωνόταν. Η βελτίωση όμως του σωφρονιστικού συστήματος είναι ένα ιδιαίτερα σύνθετο ζήτημα που χρήζει μεγάλης συζήτησης. Σε γενικές γραμμές, το έργο της φυλακής κρίνεται επιτυχημένο όταν κάποιος άνθρωπος μπορεί να επανενταχτεί μετά ομαλά στην κοινωνία χωρίς να εξακολουθεί να τελεί εγκλήματα.
ρεπορτάζ: Παυλίνα Εξαδακτύλου, Αλέξανδρος Σαλαμές
Ανθρώπινες κονσέρβες, κελιά στα οποία στοιβάζονται ακόμη και ανά δώδεκα οι κρατούμενοι, ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής με ποντίκια να κυκλοφορούν σε κελιά και διαδρόμους, άνθρωποι απομονωμένοι από τον κοινωνικό ιστό, άνθρωποι που βρίσκονται νεκροί μια μέρα στο κελί τους. Αιτήματα για τις συνθήκες ζωής και τις υποδομές, τις άδειες, τις εναλλακτικές ποινές, τα επισκεπτήρια και άλλα σημαντικά ζητήματα κοινοποίησαν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης οι επιτροπές κρατουμένων από όλα σχεδόν τα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας, με κεντρικό άξονα τον εξανθρωπισμό ενός σωφρονιστικού συστήματος που καταπατά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και παραβιάζει κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πανελλαδική απεργία πείνας, προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποχή από κάθε δραστηριότητα η άμεση απάντηση των κρατουμένων μετά τις 30 Οκτώβρη, στην περίπτωση που δεν ξεκινήσει διάλογος με την Πολιτεία για την ικανοποίηση έστω κάποιων από τα 45 αιτήματα του ψηφίσματός τους.
Λιγότερο από ένα τετραγωνικό μέτρο για κάθε κρατούμενο
Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των κρατουμένων είναι ο υπερσυνωστισμός στα κελιά καθώς σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αυτήν τη στιγμή στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας κρατούνται 11.500 άτομα ενώ ο συνολικός αριθμός θέσεων δεν ξεπερνά τις 7.500. Η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων, ένα κινηματικού τύπου εγχείρημα που ξεκίνησε το Μάιο του 2006, με αφορμή τον θάνατο τεσσάρων κρατουμένων στο κελί 80 του Κορυδαλλού, συμπορεύεται με το ψήφισμα των κρατουμένων και θέλοντας να τονίσει τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής στις φυλακές, κάνει λόγο για 377 νεκρούς κρατούμενους την τελευταία δεκαετία, με 52 από αυτούς να έχουν χάσει τη ζωή τους μέσα στο 2007. Βρεθήκαμε στα γραφεία της Πρωτοβουλίας στη Φιλίππου και μιλήσαμε με τον κ. Νίκο Γκλαρνέτατζη, εκπαιδευτικό και μέλος της Πρωτοβουλίας. «Το μεγάλο πρόβλημα ξεκινά από την υπερποινικοποίηση. Οι ποινές είναι ιδιαίτερα μεγάλες και αν το δούμε χρονικά, αυτό ξεκινάει από το σκάνδαλο με το παραδικαστικό. Η πρώτη επιλογή ήταν να αυξήσουν τις ποινές κι δημιουργήθηκε έτσι ένας πολύ μεγάλος αριθμός φυλακισμένων και υποδίκων. Φανταστείτε ότι οι φυλακές που υπάρχουν σήμερα είναι κατασκευασμένες για 7.500 άτομα και ο πληθυσμός τους είναι διπλάσιος, όπως μαρτυρούν και τα στοιχεία του Υπουργείου. Ο αριθμός βέβαια που δίνουν οι κρατούμενοι ξεπερνά τις 15.000. Τώρα σε ότι αφορά τις φυλακές των μεγάλων πόλεων όπως είναι ο Κορυδαλλός και τα Διαβατά, ο πληθυσμός είναι υπερτριπλάσιος. Σε ένα κελί που με το ζόρι μπορούν να ζήσουν δυο άνθρωποι, η επίσημη εκδοχή είναι πως χωρούν έξι και στην πραγματικότητα ζουν πάνω από δέκα. Στα Διαβατά τα κελιά από 6 έφτασαν να γίνουν 12, αντιστοιχεί όπως καταλαβαίνετε κάτι λιγότερο από ένα τετραγωνικό μέτρο στον καθένα».
Σύγχρονο Αβατο
Τα ημερομίσθια μέσα στις φυλακές αποτελούν για πολλούς κρατουμένους μοναδική πηγή εσόδων τόσο γι' αυτούς όσο και τις οικογένειες τους. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι Πατρών σε σειρά ερωτημάτων που απέστειλαν στον “AτK”, αφήνουν το συγκεκριμένο ζήτημα να αιωρείται. «Γιατί όλο οι ίδιοι και ίδιοι είναι οι κρατούμενοι που κάνουν μεροκάματα, ενώ υπάρχουν άλλοι που περιμένουν μήνες να πάρουν σειρά και ας έχουν λιγοστούς μήνες για να αποφυλακισθούν;» αναρωτιούνται ενισχύοντας την πεποίθηση της θέσης της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων πως οι φυλακές έχουν μετατραπεί σε σύγχρονα άβατα. «Μετά το Αγιο Ορος, οι φυλακές είναι το μόνο άβατο. Δεν υπάρχει κανένας κοινωνικός έλεγχος. Σκεφθείτε πως ο δικηγορικός σύλλογος, ένας επίσημος συνομιλητής του κράτους, δε μπορεί να μπει μέσα. Οι φυλακές είναι άβατα, όπου ασκείται ανεξέλεγκτη εξουσία η οποία εξελίσσεται σε αυθαιρεσία. Δεκάδες είναι οι καταγγελίες κρατουμένων για βία που έχουν υποστεί από φύλακες και δεκάδες οι καταγγελίες για αυθαίρετες επιλογές ως προς το ποιός θα πάρει τα ημερομίσθια ή την άδεια. Ο συνεργάσιμος θα πάρει περισσότερες άδειες σε αντίθεση με αυτόν που δεν έχει τα μέσα. Οι κρατούμενοι ζητούν το αυτονόητο. Να σπάσει αυτό το αδιανόητο και επικίνδυνο άβατο», όπως δηλώνει ο κ. Γκλαρνέτατζης.
Απάνθρωπα εκσυγχρονισμένες οι καινούριες φυλακές
Εξι με επτά ώρες από την Αθήνα απέχουν οι φυλακές του Μαλανδρίνου, οι οποίες, σύμφωνα με την Πρωτοβουλία, φτιάχτηκαν με βάση τη λογική του κράτους που αντί να επιδιώκει να έχει λιγότερους κρατούμενους, χτίζει απλά νέες φυλακές. «Το κράτος ισχυρίζεται πως δεν έχει χρήματα για να βελτιώσει το σωφρονιστικό σύστημα αλλά βλέπουμε ότι υπάρχουν χρήματα για να χτίζονται νέες φυλακές. Ακόμη κι αν οι εγκαταστάσεις αυτών των φυλακών είναι σύγχρονες, είναι δεδομένο πως σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα φθαρούν. Σ' αυτές τις νέες φυλακές, όπως είναι για παράδειγμα του Μαλανδρίνου, τα συστήματα ασφαλείας είναι απάνθρωπα, η αίσθηση της απομόνωσης είναι ακόμη μεγαλύτερη και τεμαχίζεται η δυνατότητα του κρατούμενου να βρεθεί ακόμη και με τους άλλους φυλακισμένους. Ετσι εξηγείται και ο υπερπληθυσμός Κορυδαλλού και Διαβατών. Ποιός θέλει να βρίσκεται τόσο μακριά από συγγενείς και φίλους και ποιός δικηγόρος θα πάει σε μια απομακρυσμένη φυλακή να επισκεφθεί τον πελάτη του; Και ας μην ξεχνάμε πως η απειλή της μεταγωγής σε απομακρυσμένες φυλακές αποτελεί μια παράλληλη ποινή για τους κρατούμενους. Λειτουργεί η λογική "αν δεν κάτσεις φρόνιμα, θα σε πάμε στις Φυλακές της Κω", για παράδειγμα».
Εκκληση των σωφρονιστικών υπαλλήλων Πάτρας
Πρόσφατα οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι της Κλειστής Φυλακής Πατρών έκαναν έκκληση συμπαράστασης και ανθρωπισμού, όπως λένε οι ίδιοι, μέσα από μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική για τις συνθήκες διαβίωσης στη φυλακή, επιστολή. Στην επιστολή αυτή αποκαλύπτουν πως οι κρατούμενοι στοιβάζονται ανά 11 ή 12 σε χώρους για 5 άτομα, πως δίνεται ένα ρολό τουαλέτας ανά κρατούμενο για έναν ολόκληρο μήνα, πως οι κοινόχρηστοι χώροι δεν πλένονται ποτέ με αποτέλεσμα να υπάρχει μια αφόρητη δυσωδία. «Ούτε στα πιο βρώμικα βουστάσια δεν υπάρχει αυτή η βρώμα. Οι ακαθαρσίες έχουν κολλήσει στα προαύλια, συνεπεία της μη ύπαρξης ούτε ενός κάδου για απορρίματα, που σε συνδυασμό είτε με υψηλές θερμοκρασίες, είτε με συνεχή υγρασία, είναι ικανές να προκαλέσουν ακόμη και επιδημίες», λένε χαρακτηριστικά στην επιστολή και συνεχίζουν: «Ως εργαζόμενοι είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε κυριολεκτικά "σλάλομ" ανάμεσα σε σάπια φαγητά, σκουλήκια, ποντίκια και κολλημένες ακαθαρσίες μηνών, πατώντας πάνω σ' ένα μαύρο ζελέ βρωμιάς».
Νίκος Παρασκευόπουλος, καθηγητής Ποινικού Δικαίου Νομικής ΑΠΘ
Πώς σχολιάζετε τα αιτήματα των κρατουμένων από το σύνολο σχεδόν των ελληνικών φυλακών;
Τα περισσότερα από αυτά φαίνονται βάσιμα. Οι συνθήκες στις περισσότερες από τις ελληνικές φυλακές είναι χειρότερες από αυτές που προβλέπονται στους θεσμούς, είναι συνθήκες που δε δικαιολογούνται από τον πολιτισμό μας. Το κυριότερο πρόβλημα βέβαια είναι ο υπερβολικός πληθυσμός των κρατουμένων, ωστόσο υπάρχουν και άλλα ζητήματα όπως η έλλειψη χώρων και προσωπικού για οργανωμένες δραστηριότητες και απασχολήσεις μέσα στη φυλακή. Επιπλέον, το αίτημα του χρόνου για την προσωρινή απόλυση των κρατουμένων ώστε να μην υπάρχουν εξαιρέσεις για ειδικές κατηγορίες εγκλημάτων και μάλιστα για εκείνα που αφορούν σε ναρκωτικά είναι απόλυτα δικαιολογημένο.
Τα στοιχεία δείχνουν πως οι μισοί σχεδόν από τους κρατούμενους στις ελληνικές φυλακές είναι εξαρτημένοι από ναρκωτικές ουσίες.
Πρέπει να συμπληρώσω πως αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα του σωφρονιστικού συστήματος. Ο συνολικός αριθμός των κρατουμένων φτάνει σήμερα στις 11.500, χωρίς να υπολογίσουμε εκείνους που μετακινούνται από κρατητήριο σε κρατητήριο. Ο αριθμός λοιπόν των κρατουμένων λόγω ναρκωτικών υπερβαίνει το 50% και αυτό προκύπτει ως εξής: οι άνθρωποι που είναι εξαρτημένοι είναι λίγο πιο κάτω από το 50% αλλά εξαρτημένοι είναι επίσης και δράστες οι οποίοι καταδικάστηκαν για άλλες πράξεις όπως κλοπές, ληστείες, σωματικές βλάβες κλπ. Ετσι ο πραγματικός αριθμός όπως καταλαβαίνετε μεγαλώνει. Εννοείται φυσικά πως οι συνθήκες της φυλακής είναι τελείως ακατάλληλες για όσους είναι εξαρτημένοι εαν δεν τους προσφερθούν κάποιες ειδικές υπηρεσίες.
Κάποια από αιτήματα αφορούν στην εφαρμογή εναλλακτικών ποινών όπως για παράδειγμα η ημιελεύθερη διαβίωση ή η κοινωφελής εργασία χωρίς την προϋπόθεση της φυλάκισης για όλα τα πλημμελήματα.
Εναλλακτικές ποινές χρειάζονται και κυρίως για όσους είναι εξαρτημένοι. Αλλωστε η νομοθεσία μας είναι κάπως ευέλικτη για αυτούς αφού προβλέπει ένα διάστημα κράτησης σε κοινές συνθήκες και μετά τη δυνατότητα ν' ακολουθήσουν κάποια ιδιαίτερα θεραπευτικά μέτρα ή να απολυθούν νωρίτερα. Υπάρχει όμως παρόλα αυτά ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Το πρόβλημα αυτό έγκειται στο γεγονός ότι οι εξαρτημένοι από ναρκωτικά καταδικάζονται χωρίς να τους αναγνωριστεί από το δικαστήριο ότι είναι εξαρτημένοι. Αυτό αφενός δυσκολεύει την εφαρμογή των θεραπευτικών και εναλλακτικών μέτρων και αφετέρου επιμηκύνει το χρόνο παραμονής στις φυλακές, αφού εαν δεν αναγνωριστούν ως εξαρτημένοι, οι πράξεις τους χαρακτηρίζονται ως κακουργήματα και επιμηκύνεται ο χρόνος μέχρι τη δυνατότητα απόλυσης υπό όρους.
Πώς θα χαρακτηρίζατε σε γενικές γραμμές το ισχύον σωφρονιστικό σύστημα;
Δε μπορούμε να μην δεχθούμε πως στο σύνολό του είναι προβληματικό και χρειάζεται τομές. Σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα ξεκινά από την απονομή της ποινικής δικαιοσύνης. Αν μειωνόταν ο αριθμός των κρατουμένων, το πρόβλημα των συνθηκών θα βελτιωνόταν. Η βελτίωση όμως του σωφρονιστικού συστήματος είναι ένα ιδιαίτερα σύνθετο ζήτημα που χρήζει μεγάλης συζήτησης. Σε γενικές γραμμές, το έργο της φυλακής κρίνεται επιτυχημένο όταν κάποιος άνθρωπος μπορεί να επανενταχτεί μετά ομαλά στην κοινωνία χωρίς να εξακολουθεί να τελεί εγκλήματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου